АЙБАСОВ БІРМҰХАМЕД, БІРКЕЙ
(1895-1938) - қоғам және мемлекет қайраткері.
Революцияға дейін білім алған алғашқы қазақ зиялыларының бірі.Қарағанды облысы Ұлытау ауданында туған.
1913-1917 жылдары Омбыдағы ауыл шаруашылығы училищесінде оқып, өзімен бірге оқыған студент жастарымен бірге «Бірлік» атты мәдени-ағарту ұйымын құруға қатысып, басқарманың хатшысы болды. Ол кезде ұйымның төрағасы Сәкен Сейфуллин, баспа редакторы Мағжан Жұмабаев болған. 1917 жылы Ақмолада болған Ақпан революциялық оқиғалардың ортасында жүріп, Сәкен Сейфуллин, тағы басқалармен бірге алғашқы қазақ әкімшілік және қоғамдық ұйымдарды құруға белсене қатысқан. 1917-1920 жылдары алғашқы құрылған Батыс Сібір тұтынушылар одағын басқарған. Ақмола уезі қазақ комитетінің және «Жас қазақ» ұйымының белсенді мүшесі. «Айқап», «Қазақ» басылымдарында «Өткен күн», «Сонда» атты өлеңдері мен көптеген мақалалары жарияланған. Бүкілодақтық Коммунистік (большевиктер) партиясы Қазақ өлкелік комитетінің тапсырмасымен Қазақ әдебиеті хрестоматиясын құрастырып, Омбыдағы «Кедей сазы» газетінің редакторы қызметін атқарған. 1922-1925 жылдары Қазан төңкерісінен кейін Бүкілодақтық Коммунистік (большевиктер) партиясы Қазақ өлкелік комитеті Айбасов Бірмұхамедті Солтүстік Қазақстан облысының губерниялық жер басқармасының меңгерушілігіне тағайындаған. Оның басқаруымен алғашқы ауылшаруашылық кооперативтері, колхоздар, совхоздар, ауылдар құрылған. Б.Айбасовтың аса беделділігі сондай өзі құрған алғашқы ауылдардың ішіндегі бұрынғы Советский ауданындағы ауыл «Айбас» атанған. 1925-1931 жылдары Семей губерниялық ауылшаруашылығы ұйымдарында, Қызылордада, Атбасарда әр түрлі лауазымды қызметтер атқарған.1931-1933 жылдары Мәскеудегі Қызыл профессура институтында оқыған. Байларды тәркілеуде, қазақ шаруаларын ұжымдастырудағы асыра сілтеушілікке қарсы шыққандығы үшін қуғын-сүргінге ұшырайды. 1931-1933 жылдары жаппай ашаршылықтан қырылып жатқан халқына жаны ашып, бастарын бәйгеге тіккен әріптестері, Мәскеу қаласындағы жоғары оқу орнының студенттері Ғарифолла Ысқақов, Ілияс Қабылов, Жүсіпбек Арыстанов, Оразәлі Жандосов және қоғам қайраткері Ғаббас Тоғжановпен бірге Бірмұхамед Айбасов 1933 жылы ақпан айында елдегі жағдайды баяндап, Иосиф Сталинге хат жазады. Бұл хаттың көшірмесі сол кездегі Қазақ өлкелік комитетінің бірінші хатшысы Левон Мирзоянға жіберіледі. Қазіргі қазақ тарихнамасында бұл хат «Алтаудың хаты» деген атпен мәлім. Өмірінің соңғы жылдары Алматы облысы Түрген қой кеңшарының саяси бөлімінің бастығы, Қазақ партия баспасының редакторы қызметтерін атқарған. 1937 жылы Бірмұхамед Айбасов тұтқынға алынып, 1938 жылы 28 ақпанда Алматы қаласында «халық жауы» деген жаламен атылған. КСРО Жоғарғы Соты әскери алқасының 28.02.1958 жылғы шешімімен ақталған. Алматы қаласы мен туған жері Жезқазған қаласындағы көшелерге Бірмұхамед Айбасов есімі берілген.