Айдос–Үйтас қорымы

қола дәуірінің орта және соңғы кезеңінен сақталған ескерткіш. Қарағанды облысы Ұлытау ауданы Өткелбай бөлімшесінен оңтүстік-батысқа қарай 2 км, Жезқазған қаласынан солтүстік шығысына қарай 50км жерде, Кеңгір өзенінің сол жағалауында орналасқан. Орталық Қазақстан археологиялық экспедицисы 1983-84 жылы жетекшісі (Э.Р Үшалова) және 1997 жылы (жетекшісі Ж.Құрманқұлов) зерттеген. Қорымның шығыс жағындағы қоршауларға қола дәуірінің Нұра кезеңдерінің (б.з.б 11-13ғ) адамдары жерленген. Қабірден көзе, құрбандыққа шалынған мал сүйектері табылды. Қорымның батыс бөлігінен Беғазы-Дәндібай мәдениетіне жататын обалар ашылды . Көпшілігі тоналған. Жақсы сақталған обадан бірінің ішіне бірі салынған үш қоршау зерттелді. Сыртқы қоршауы 4-5 қабат етіп тастан қаланған, көлемі 6,4 х6,2 м биіктігі 0,5 м, Шығыс қабырғаға ортасынан есік жасап, дәліз салынған. Ұзындығы 2 м, ені 1 м, екі қоршау да тастан қаланған, дөңгелек тас пішінді. Диаметрі 4,8 м үш қоршаудың дөңгелек тас қабырғалары қырынан қаланған. Мәйітпен бірге көзе күйдіргенде астына қоятын екі дөңгелек жұқа тас, қыш ыдыс, бірнеше жылқы қабырғасы, екі жүзді қола қанжар, сүйек жебе ұшы, көзелер т.б табылды. Қорым қола дәуіріндегі адамның сәулет өнерінен, жерлеу салты мен материалдық мәдениетінен тың мағлұмат береді.